Als een chef-kok die zorgvuldig specerijen mengt om de perfecte smaak te bereiken, toont professor Martin Valcke je hoe digitale leermiddelen moeten worden geïntegreerd met vertrouwde ingrediënten van goed onderwijs. In dit blogartikel ontdek je de formule voor het verrijken van het leerproces, waarbij technologie een essentiële rol speelt in het bereiken van de onderwijsdoelen.
Valcke is een vooraanstaande professor Onderwijskunde aan de Universiteit Gent. Zijn expertise ligt op het gebied van curriculumontwikkeling en onderwijskwaliteit. Hij was één van de sprekers tijdens de vierde editie van onze Virtuele Opendeur.
“Digitale leermiddelen hebben an sich geen meerwaarde.”, valt professor Valcke met de deur in huis. Hij vergelijkt het met specerijen in de keuken. Deze meng je met andere ingrediënten om ervoor te zorgen dat ze het onderwijsproces verrijken. Integreer technologie met de ingrediënten van goed onderwijs die we al lang kennen:
"Digitale leermiddelen zijn als specerijen in de keuken; je moet ze mixen met andere ingrediënten voor goed onderwijs."
Met doordachte digitale didactiek richt je je op de meerwaarde van digitale middelen om de kracht van die basisingrediënten nog te versterken. Valcke introduceert daarvoor het concept van de digitale balans, een digitale kijk op "constructive alignment". Digitale tools moeten worden afgestemd op de onderwijsdoelen en strategieën.
Valcke illustreert deze digitale balans met een opmerkelijk voorbeeld van digitale tools in poëzielessen. Leerlingen maken video’s van gedichten, vergelijken ze met elkaar en met de versie van de auteur én voorzien een online evaluatie. Zo ontwikkelen ze niet alleen hun creativiteit, ze krijgen bovendien een dieper begrip van de literatuur.
Valcke benadrukt het belang van digitale media in een vak als aardrijkskunde. Hij wijst erop hoe deze media het mogelijk maken om complexe zintuiglijke ervaringen te delen. Daardoor worden abstracte concepten, zoals vulkanen, tastbaarder voor leerlingen. Leerlingen hebben nood aan deze zintuiglijke waarnemingen.
“Je kan je leerlingen een vulkaan laten aanduiden in een atlas, maar dat leeft niet.”
Valcke geeft aan dat digitaal leren en multimediaal leren onterecht als synoniemen worden gebruikt. "Het woord 'multimediaal' wordt soms echt misbruikt!” Multimediaal werken is meer dan een afbeelding tonen of een video afspelen.
Actieve betrokkenheid van leerlingen bij multimedia is cruciaal. Video's kunnen pauzeren, animaties interactief manipuleren en zelf creatief zijn met presentaties ... dát is een multimediale aanpak.
"Multimediaal leren betekent actief verwerken. Leerlingen moeten de controle hebben over de media die ze gebruiken."
Als leerlingen de atoomstructuur van water als een animatie voor zich zien en in elke richting kunnen draaien, dan zullen ze vaststellen dat het er niet vanuit alle perspectieven als een “Mickey Mouse” uitziet. Die interactieve visualisatie verdiept hun begrip op een manier die vroeger onmogelijk was.
Valcke pleit voor een doordacht evenwicht tussen klassikaal lesgeven en individueel werken, zeker in het basisonderwijs en secundair onderwijs. Het organiseren van je les, afspraken maken met je leerlingen, voorbeelden geven, ... doe je best klassikaal, met de laptop dicht. Begin bijvoorbeeld met het behandelen van de theorie, waarbij leerlingen aantekeningen maken in hun schriftje.
Je wilt dat je leerlingen zelfregulerend worden, maar ook dat is een proces. Professor Valcke’s advies: start je les met de laptops dicht, modeleer gedrag, geef een voorbeeldaanpak van hoe jij als leerkracht aan de slag zou gaan en dan zeg je: “Oké, nu is het aan jullie!”.
"Vergeet niet: ook leren leren is een leerproces. Zelfregulatie en het omgaan met autonomie vragen begeleiding en dan ben jij als leerkracht het model."
Bij het oefenen hebben digitale leermiddelen een gigantisch voordeel: elke leerling moét aan de slag. Leerlingen kunnen niet achteroverleunen en de haantjes van de klas laten antwoorden. Als leerkracht monitor jij de scores vanop afstand. Gedaan met verbeterwerk! Jij hebt tijd voor snelle, contextuele feedback en begeleiding. Door je leerlingen gaandeweg meer vrijheid te geven in welke oefeningen ze maken, bevorder je hun autonomie.
"Bij digitale leermiddelen waarbij je vanop afstand kan monitoren, kan je tegelijkertijd de leerlingen autonomie geven."
Breid je lesmateriaal uit door op zoek te gaan naar relevant materiaal, waarvan je weet dat het versterkend zal zijn voor de groep leerlingen die je voor je hebt. Neem nu een les geschiedenis op een school in Gent. Gebruik het Gravensteen als lokaal voorbeeld wanneer je lesgeeft over kastelen.
Door de digitale manier van werken, kan je bovendien elementen uit de website insluiten voor levendige, virtuele ervaringen. Dat contextualiseren van de leerstof, ook wel meaningful learning genoemd, versterkt je lessen.
"De kern van het uitbreiden van materiaal is zoeken naar relevantie die aansluit bij de context van jouw leerlingen."
In de keuken zijn gerechten met veel E’s op de verpakking geen goed nieuws. Maar voor je lessen zijn de vier E’s een praktisch raamwerk om de meerwaarde van digitalisering te beschrijven.
Nu je de ingrediënten voor een meesterlijke les in handen hebt, staan laptops en de lesmethodes van Lernova voor je klaar om jou en je leerlingen te begeleiden in dit avontuur van sterk onderwijs.
Met al deze ingrediënten zet jij fantastische lessen op tafel. Wil je zelf aan de slag? Vraag dan via onderstaande knop je gratis toegang aan en we houden je op de hoogte van zodra je kunt beginnen met het creëren van geweldige recepten, euh ... lessen.
